Sociale impact maken met slapend kapitaal
Frankrijk heeft de 90/10-fondsen in het leven geroepen als onderdeel van een brede visie op verantwoord beleggen en maatschappelijke solidariteit. De invoering past binnen een langetermijnaanpak waarin economie, sociale cohesie en duurzaamheid met elkaar verbonden worden.
Het gigantische spaarkapitaal van burgers inzetten voor maatschappelijke verandering, dat is de missie van de 90/10 fondsen. Sinds 2001 verplicht de wet dat elk collectief spaarplan minstens één sociaal-solidair fonds aanbiedt, waardoor burgers de mogelijkheid hebben om vrijwillig én verantwoord te beleggen. Deze aanpak mobiliseert spaargeld voor sociale en ecologische projecten en versterkt zo de groei van de sociale en solidaire economie.
De visie achter 90/10-fondsen
Kapitaal als hefboom voor maatschappelijke verandering: Frankrijk wil het enorme spaarvermogen van burgers en bedrijven gedeeltelijk aanwenden om sociale en ecologische initiatieven te financieren. Via 90/10-fondsen kan “slapend kapitaal” ingezet worden om structurele problemen aan te pakken, zoals armoede, werkloosheid, en klimaatverandering.
Verplicht én vrijwillig solidair beleggen: Sinds 2001 verplicht de Franse wetgeving dat elk collectief spaarplan (zoals PEE of PERCO) minimaal één fonds moet aanbieden met een sociaal-solidair component (de 90/10-fondsen). Het is dus een zachte verplichting met keuzevrijheid voor de werknemer.
Groei van de sociale en solidaire economie (ESS): De 90/10-structuur helpt sociale ondernemingen, microkredietinstellingen en duurzame projecten om financiering aan te trekken die ze anders moeilijk zouden krijgen via klassieke banken.
Wat is de impact in Frankrijk?
Er is nu meer dan 15 miljard euro aan spaargeld ondergebracht in 90/10-fondsen (bron: Finansol, 2023).
Meer dan 1 miljoen Fransen beleggen zo indirect in maatschappelijke projecten via hun werk.
Financiering gaat naar duizenden projecten in sociale woningbouw, tewerkstelling van kansengroepen, duurzame landbouw, enz.
De sociale economie in Frankrijk is sterk gegroeid en wordt beleidsmatig erkend als volwaardige economische pijler.
Waarom bestaat dit nog niet in België?
België heeft nog geen formeel equivalent van de 90/10-fondsen, en dat komt door een aantal structurele en culturele verschillen:
1. Andere spaar- en pensioenstructuren
België heeft geen wijdverbreide collectieve werknemersspaarplannen zoals de Franse PEE of PERCO.
Pensioenopbouw gebeurt hier vooral via de tweede pijler (groepsverzekering) of de derde pijler (pensioensparen), waarin weinig keuzevrijheid is voor de spaarder qua investeringsprofiel.
2. Geen wettelijke stimulans of verplichting
Er is geen wetgeving die aanbieders verplicht om duurzame of sociale fondsen aan te bieden binnen spaarsystemen.
Beleggen met impact is vrijwillig en vaak beperkt tot nicheproducten.
3. Minder ontwikkelde sociale economie
België heeft wel een sterke sociale sector, maar de financieringskanalen zijn meer afhankelijk van subsidies dan van kapitaalmarkten.
De verbinding tussen spaargeld en sociale ondernemingen is hier nog weinig ontwikkeld.
Zou België dit kunnen invoeren?
Ja, en het zou goed passen bij de groeiende interesse in duurzaam beleggen en sociaal ondernemerschap. Wat nodig is:
Een wettelijke stimulans om solidair beleggen te integreren in pensioenspaarproducten.
Meer samenwerking tussen de financiële sector en de sociale economie.
Bewustmaking van spaarders over de kracht van hun kapitaal.
Samengevat
Frankrijk heeft 90/10-fondsen ingevoerd om spaargeld te verbinden met maatschappelijke meerwaarde, via een slimme combinatie van wetgeving, beleid en marktoplossingen. De impact is groot, zowel economisch als sociaal. België zou hiervan kunnen leren, maar moet dan wel haar pensioensysteem en financiële cultuur deels hervormen.
